Қалампыр Айназарова. физика-информатика  пәні  мұғалімі Ақтөбе  қаласы №34 орта мектеп.

“Облыс жыл мұғалімі-2011″  грантына иегері,   ” Жыл мұғалімі-2010″ қалалық  сайысында  ”Әдіскер мұғалім”  номинациясы бойынша марапатталған, Үш кітаптың : “9 класс физика  оқулығына арналған әдістемелік құрал”, “10 класс физика  оқулығына  арналған  әдістемелік  құрал” және  ”Физика курсындағы  есептерді  компьютерлік технологияны  пайдаланып  шығару”. (ISBN- дері бар кітаптардың) соавторы.

Сабақтың мақсаты:

1) Нобель сыйлығымен марапаттаудың тарихымен танысу;
2) А. Нобельдің өмірі мен оның ашқан жаңалықтарымен танысу;
3) Нобель сыйлығының баламаларымен танысу;
4) Нобель сыйлығымен марапатталған атақты физиктер еңбегімен танысу;

Сабаққа дайындық: қолданылатын көрнекіліктер: Сабақтың толық нұсқасын көшіріп алыңыз!

Компьютер, мултим.проектор, Стокгольмнің 1903 жылғы, 2010 жылғы Нобель сыйлығын беру рәсімі өтетін жердің суреттері, лауреаттардың суреттері, Нобель сыйлығының медалі, т.б суреттер туралы слайд-презентация.

Конференция сабақ үщ бөлімнен тұрады.

Нобельші үш физик – Ж.И.Алферов, А.К.Гейм, К.Новоселов оқушылармен кездесуге келеді. Олардың алдарында аты-жөндері жазулы тұрады. Бірінші бөлімде пән мұғалімі қысқаша сөз сөйлеп ашады. Екінші бөлімде 1903 жылғы Нобель сыйлығын тапсыру салтанаты көрініс етіп көрсетіледі. Ал үшінші бөлімде келген үш лауреаттарға залдан сұрақтар қою арқылы жауаптар тыңдалады.

Кіріспе бөлім.
Физика пәні мұғалімі:

Нобель сыйлығы деген сыйлықпен жыл сайын әлемнің ғалымдары Стокгольм қаласында 10 желтоқсанда марапатталады. Бүгін біз осы атаулы күннің тарихымен танысамыз. Және осы сыйлықты алған мектеп курсы фиикасында оқытылатын атақты физиктермен, олардың осы сыйлықты алған жаңалықтарымен танысамыз.

А.Нобель өзі өмір сүрген замандағы ең бай адам болған, байлық оған өзі ашқан жаңалықтарымен келген болатын. Ол үйленбеген, артында ұрпақ қалмаған. Сондықтан болар дүниеден өтер алдында өз байлығын қайда кімге қалдыратыны туралы өсиетхат жазып кеткен.

Бұл сыйлықты швед инженер-химигі, өнертапқыш және өнеркісіп иесі Альфред Бернхард Нобель ұйымдастырды. Оның есімімен аталған бұл сыйлық дүниежүзінде ең танымал, сонымен бірге ең қатты сыналады деп айтылады. Сыйлыққа А.Нобельдің кескіні бейнеленген алтын медаль, диплом және ақшалай сыйлық беріледі. Ақшалай сыйлық Нобель фондының кірісіне байланысты. Нобельдің 1895 жылы 27 қараша жазған өсиетхаты бойынша оның капиталы (алғашында 31 млн. швед кроны) акция, облигация, займдарға салынды. Осыдан түскен табыс бірдей бес бөлікке бөлінеді және физика, химия, физиология немесе медицина, әдебиет және бейбітшілікті нығайтуға бағытталған үздік жетістіктерге беріледі.

А.Нобель 1896 жылы 10 желтоқсанда дүниеден өтеді. Жыл сайын осы күні, яғни 10 желтоқсанда Стокгольмде әлемнің ең үздік ғалымдарын осы сыйлықпен марапаттау рәсімі өтіп келеді.

Екі жүргізуші алма кезек сөйлейді:

1-жүргізуші:

(А.Нобельдің өмірі мен еңбектері туралы):

Альфред Нобель 1833 жылы 21 қазанда Стокгольм қаласында дүниеге келген. Оның әкесі Иммануэль Нобель орта қолды кәсіпкер болған. Өзі жұмысын жақсарту үшін 1837 жылы Ресейге Петербор қаласына көшіп келеді. Мұнда ол Механикалық шеберхана ашады, бес жылдан кейін шаруасы жақсы жүрген соң, жанұясын көшіріп әкеледі. Бұл кезде Альфред 9 жаста болатын, ол орыс тілін өте жақсы меңгеріп алады, сонымен қатар ол ағылшын, француз, неміс және итальян тілдерін жетік білген.

2-жүргізуші:

1853-1856 жылдары Қырым соғысы кезінде Нобельдің шеберханасы орыс әскери флоты үшін су астында қолданатын жарылғыш, тағы да басқа қару жасаумен айналысқан. Осы жарылғыш, қопарғыш заттарды Ресей әскері Кронштадты қорғауда тағы да басқа соғыста қолданды. Осы жылдардағы еңбегі үшін И.Нобель «Орыс өнеркәсібін дамытқаны үшін» алтын медалімен марапатталды. Соғыс аяқталған соң тапсырыс болмауына байланысты 1859 жылы И. Нобель Стокгольмге қайтып оралады.

Альфред Нобель жүйелі түрде білім алған жоқ. Басында үйде оқыды, 1849-1851 жылдары Америка мен Европаны аралап танысты. Содан кейін Парижде белгілі француз оқымыстысы Т.Пелуза зертханасында химия саласын оқыды. Әкесі Стокгольмге қайтып келген соң Альфред Нобель нитроглицериннің қасиеттерін зерттеумен айналыса бастады. Бұл іспен айналысуына оның сол кездегі талантты орыс химигі Н.Н.Зининмен жиі-жиі араласуы да әсерін тигізуі мүмкін. (1812-1880).

2-жүргізуші:

1863 жылы Стокгольмге келгеннен кейін де ол өзінің тәжірибелерін жалғастырды. Бірақ 1864 жылы 3 қыркүйекте қайғылы жағдай орын алды. Кезекті сынақ кезінде бірнеше адам қаза болды, қаза болғандардың ішінде оның 20 жастағы туған інісі Эмиль-Оскар болған еді. Бұл қайғыдан соң әкесі сал ауруына ұшырап, өмірінің соңғы 8 жылын төсекте өткізді.

1864 жылы 14 қазанда А.Нобель құрамында нитроглицерині бар жарылғыш зат жасауға патент алды. Бұдан соң детонатор, динамит, түтінсіз оқ т.б заттарға бірінен соң бірі патент алды. А.Нобель барлығы 350 затқа патент алған, оның ішінде жарылғыш заттарға қатысы жоқтар да болған. Мысалы, водомер, барометр, салқындатқыш аппарат, газ жылытқыш, (газовую горелка), күкірт қышқылын алудың жетілдірілген әдісі, соғыс ракета конструкциясы т.б. көптеген заттар.

А.Нобельдің қызығушылығы әралуан болатын. Ол электрохимия, оптика, биология, медицина салаларымен қатар автоматты тежелуді құрастыру және қауіпсіз бу қазандарын жасау, жасанды тері, жасанды резина жасаумен т.б. көптеген жұмыстармен айналысты. А.Нобель өз заманындағы ең сауатты адамдардың бірі болды. Нобель Швед ғылым академиясының, Лондон королдігі қоғамының және Париж азаматтық инженерлер қоғамының мүшесі болды.

1-Жүргізуші:

Нобель сыйлығының баламалары туралы сөз 9 класс оқушысы Абаев Рустемге беріледі.

Р.Абаев: Нобель сыйлықтары — жыл сайын әйгілі ғылыми зерттеу, революциялық жаңалықтар немесе мәдениет не қоғам дамуына зор үлес қосатын жұмыстар үшін берілетін халықаралық сыйлықтардың ішіндегі ең танымалдарының бірі 1895 жылы құрылған және келесі бес бағыттың өкілдеріне сыйлық беруді қарастыратын Альфред Нобельдің өсиетнамасына сәйкес құрылған:

әдебиет, физика, химия және медицина, физиология бүкіл әлемде бейбітшілік жасауға іс-әрекет Қазіргі уақытта Нобель сыйлығының шамасы 10 млн (шамамен 1,05 млн евро немесе 1,5 млн $) швед кронын құрайды. 1900 жылы Нобель қоры жасалды – бастапқы капиталы 31 млн швед кронынан тұратын дербес, тәуелсіз, мемлекеттік емес ұйым. 1969 жылдан бастап Швед банкінің ынтасымен экономика бойынша да сыйлық сыйланатын болды. Одан кейін Нобель қоры номинация санын арттырмауды шешті.

Жыл сайын адам іс-әрекетінің келесі салалар бойынша жеткен жетістіктері үшін Нобель сыйлығы беріледі: Физика –1901 жылдан бастап, Швеция Химия – 1901 жылдан бастап, Швеция Медицина және физиология – 1901 жылдан бастап, Швеция Экономика –1969 жылдан бастап, Швеция Әдебиет –1901 жылдан бастап, Швеция Әлемді қорғау – 1901 жылдан бастап.

Нобель сыйлығының баламалары

Ғылымның көптеген салалары нобель сыйлығымен “қамтылмай” қалды. Нобель сыйлығының беделді және танымалдығына сәйкес, басқа салаларда ең беделді марапаттауды бейресми түрде Нобельдік деп атайды.

Математика және информатика

Сабақтың толық нұсқасын көшіріп алыңыз!

Ұқсас тақырыптар:

• 8″а” класс. Шай үстіндегі физика.
• Физика-7. «Қысымның қатты денелер,сұйықтар,газдар арқылы берілуі Паскаль заңы.»
• VISUAL BASIC-те бағдарламалау негіздері.
• Рационал сандарға амалдар қолдану (білімді тиянақтау).
• Геометрия-10. Векторлар тақырыбына есептер шығару7
• И-10. Программалаудың құрлымдық, модульдік әдістері.
• 11-сынып. “ХХІ ғасыр көшбасшысы”.
• Информатика 7-сыныпқа арналған аралық тест жұмысы (дицей-гимназия).
• Информатикадан 8-сыныпқа арналған тест (жаратылыстану-математикалық бағыт).
• Информатика. 8-сыныпқа арналған аралық тест жұмысы (жаратылыстану-матемаликалық).