Жұмабеков Ербол Ерғабылұлы Қармақшы ауданы Аудандық оқушылар үйі «Сурет-дизайн» үйірмесінің жетекшісі.

Сабақтың тақырыбы: Абай өлеңдеріне иллюстрация жасау. «Желсіз түнде жарық ай»
Мақсаты: Абайдың табиғат жайлы шығармалары туралы түсінік беру, графикалық жұмыстың ерекшеліктеріне көңіл бөлу. «Желсіз түнде жарық ай» өлеңінің мазмұнын түсіне отырып, иллюстрацияны графика түрінде бейнелеуді үйрету. Әдебиетке деген түсінігін қалыптастыру, өзара бірлесіп жұмыс жасауға тәрбиелеу.
Сабақ түрі: Аралас сабақ
Сабақтың көрнекілігі. Плакаттар, бүктеме, суреттер, т.б.
Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар: қылқалам, қара тушь, майшам, қарындаш.
Күтілетін нәтиже:
- Абайдың табиғат туралы өлеңдерін біліп, түсінігін бейнелей алатын болады;
- Иллюстрацияны графика түрінде бейнелеуді үйренеді;
- Бірлесе жұмыс жасауды білетін болады.
Негізгі идеялар: Абайдың «Желсіз түнде жарық ай» өлеңінде табиғат көрінісі суреттелген. «Желсіз түнде жарық ай» өлеңінің мазмұнына иллюстрацияны- графика түрінде орындайды. Түнгі табиғат көрінісін әдемі де, мағыналы етіп көрсетеді.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
а) Сәлемдесу.
ә) Оқушыларын түгендеу.
б) Топқа бөлу. Сынып оқушылары (Желсіз түнде жарық ай, Қараңғы түнде тау қалқып, Жаз ) өлеңдері арқылы үш топқа бөлінеді.
II.Үй тапсырмасын сұрау.
«Галерея аралау» әдісі. Оқушылардың «Ертегі мазмұнына иллюстрация жасау» тақырыбындағы суреттері тақтаға ілінеді. Өздеріне ұнаған суретке сынып оқушылары мен мұғалім ақылдаса отырып стик жапсыру арқылы баға береді.
Ой қозғау. Абайдың «Желсіз түнде жарық ай» әні оқушыларға үнтаспа арқылы тыңдатылып, оқушылар бірге орындайды.
«Желсіз түнде жарық-ай»,
Сәулесі суда дірілдеп
Ауылдың жаны терең сай
Тасыған өзен күрілдеп.
Қалың ағаш жапырағы
Сыбдырласып өзді-өзі.
Көрінбей жердің топырағы
Құлпырған жасыл жер жүзі.
Тау жаңғырып ән қосып,
Үрген итпен айтаққа
Келмеппедің жол тосып,
Жолығуға аумаққа.
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа тақырыпқа оқушылардың зейінін аударуға арналған сұрақтар:
-Балалар, бұл кімнің әні?
-Әннің аты қандай?
-Абай Құнанбаев кім?
- Абайдың табиғат көрінісін суреттейтін тағы қандай өлеңдерін білесіздер?
- Өлеңнің «Желсіз түнде жарық ай» аталуының себебі неде?
«ББҮ» әдісі. Сынып оқушыларына (білемін-білгім келеді - үйрендім) кестесі таратылады. Кестенің бірінші бөлігіне осы тақырыпқа байланысты не білетіндері, екінші бөлігіне балалардың ғылыми-танымдық мәтінмен танысу барысында «не білгісі келетіні» жазылады. Үшінші бөлігі (не білдім) мәтінмен танысып,талдап болған соң толтырады.

Білемін Білгім келеді Үйрендім

Абай Құнанбаев қазақ халқының ұлы ақыны. Оның өлеңдерімен бірге әндері де халық арасына кеңінен тараған. Абай әндері-басқа әнші-композиторлардың әндеріне ұқсамайтын өзгеше әндер. Абайдың қара сөздері бар. Абайдың басқа қандай әндерін білісіңдер?
-«Айттым саған қаламқас», «Желсіз түнде жарық-ай», «Көзімнің қарасы», «Сегіз аяқ», т.б. Соның ішінде «Желсіз түнде жарық-ай» әні бүгінгі сабағымыздың тақырыбы болмақ.
Жаңа ғана «Желсіз түнде жарық - ай» әнін әуенмен айтып үйрендіңдер. Енді әннің мазмұнын асықпай қағаз бетіне түсірейік. Бұл өлеңде табиғат әсемдігін, көңіл күйдің толқуын байқаймыз. Табиғат сұлулығы шумақтардан байқалады.
Айдың шығуынан түн мезгілі екенін, қалың ағаш жапырағынан жаз мезгілі екенін біліп отырмыз.
Ауылдың жаны терең сай
Тасыған өзен күрілдеп, - деген шумақтардан ауыл көрінісін көріп отырмыз.
Берілген шумақтардан ауыл көрінісін елестету арқылы сурет салуға кірісейік. Бұл жұмысты графикалық әдіспен, яғни сызық және жарық-көлеңке арқылы көрсетеміз.
ІY.Сарамандық жұмыс. Топтық жұмыс.
«Желсіз түнде жарық ай» өлеңін (балауыз,тушьты пайдаланып) графика түрінде бейнелеу.
Жұмыс төмендегідей жоспармен жүреді:
1.Ең алдымен ауыл көрінісін қағаз бетіне дұрыс орналастырыңыз.
2.Сызықтарды балауызбен басып шығыңыз, кейбір жазықтарды бояп та жіберуге болады.
3.Қағаз бетін тұтастай қара тушьпен қылқалам арқылы бояп шығыңыз.
Ескерту: Балауызбен жұмыс істегенде өте ұқыпты болу керек. Бояу әдісінде,сызық жүргізгенде, қайталап үстінен баса жүргізу қажет.
- Балалар бүгін графикалық жұмыстың бір түрімен таныстыңдар. Енді өздерің бос уақыттарыңда өздеріңе ұнаған тақырыптарды осы әдісті пайдалануларыңа болады.
Y.Сабақты бекіту.
Жеке жұмыс. «Кейіпкерге хат»
Оқушылар ақын Абайға арнап өз ойларын қағаз бетіне түсіру арқылы хат жазады. Сынып оқушыларының жазған хаты топта талқыланады, «ең жақсы» деген оқушының хаты көпшілікке оқуға ұсынылады.

YI.Қорытынды
«ББҮ»кестесінің «үйрендім» бөлігі толтырылады.
«Қорытындылаушы» ойыны ойнатылады. Сабақ басында “Қорытындылаушы” рөлін алған оқушы сабақ соңында жұмыс барысын жалпылай отырып, өтілген тақырып бойынша мәселенің түйінін, өте маңызды жайларды сараптап айтады.

ҮІІ. Бағалау.
«Релелік бағалау» әдісі: Мұғалім оқушылардың бүгінгі жасаған жұмыстарын бұрынғы орындаған жұмыстары (салған суреттері) бойынша тексереді. Бұл бақылаудың жүгін жеңілдетеді және үй тапсырмасына жауапкершілікпен қарауға үйретеді.
ІХ. Үйге тапсырма.
«Идеал тапсырма» әдісі: Әр оқушы өзі орындайтын үй тапсырмасын өз таңдайды. Мысалы біреуі Абай шығармалары жайлы қосымша дерек жинаса, келесісі сурет салады, үшіншісі мақала жазуы мүмкін.

Ұқсас тақырыптар:

• Бейнелеу өнері - шығармашылықпен оқытудың бір түрі.
• Үйірме: «Кім жылдам?» шапшаң ойындар сайысы.
• Үйірме. Штрихтау (Натюрморт).
• Технология. Жұмыс орнын даярлау. Матаны пішуге дайындау.
• Пейзаж. Сурет пәні.
• Технология. Гобелен тоқу өнері.
• Технология сабақтары (қыздар).
• Технология. Түнгі көйлектің сызбасын жасау.
• Кітап графикасы –иллюстрация жасау.
• Абай және ислам (баяндама)